]નમસ્કાર, તમે જોઈ રહ્યા છો N24 અને હું છું તમારી સાથે મુસ્કાન શાસ્ત્રી.11 નવેમ્બરની સવારે બોલીવુડ અને મીડિયા જગતમાં ખળભળાટ મચી ગયો, જ્યારે કેટલાક મુખ્ય ન્યૂઝ ચેનલ્સ અને પત્રકારોએ અભિનેતા ધર્મેન્દ્રના અવસાનની ખોટી ખબર પ્રસારિત કરી દીધી. થોડા જ પળોમાં સોશિયલ મીડિયા પર શોક સંદેશાઓની બાધ આવી ગઈ.
ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી યોગી આદિત્યનાથ, દિલ્હી ના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલ, અશોક ગહલોત, રક્ષા પ્રધાન રાજનાથ સિંહ અને ગીતકાર જાવેદ અખ્તર જેવા મોટા નેતાઓએ પણ શ્રદ્ધાંજલિ પોસ્ટ કરી.પરંતુ થોડા કલાકોમાં જ વાર્તા આખી બદલાઈ ગઈ. સવારે 9:40 વાગ્યે ધર્મેન્દ્રની પત્ની અને ભાજપ સાંસદ હેમા માલિનીએ મીડિયા પર આક્ષેપ કર્યા. તેમણે X (પૂર્વે Twitter) પર લખ્યું કે “જવાબદાર ચેનલ્સ એક એવા માણસ વિશે ખોટી ખબર કેવી રીતે ફેલાવી શકે છે જે બિલકુલ ઠીક થઈ રહ્યો છે.”
તેમણે આ ફેક ન્યૂઝ પર નિરાશા વ્યક્ત કરી અને ચેનલ્સને બેદરકાર ગણાવ્યા.ત્યારે ધર્મેન્દ્રની દીકરી ઈશા દેઓલે Instagram પર સ્પષ્ટ કર્યું કે “પાપા સંપૂર્ણ રીતે ઠીક છે અને ધીમે ધીમે સાજા થઈ રહ્યા છે. તેમની મોતની વાતો ખોટી અને ભ્રામક છે.”આ બયાનો પછી, જેમણે ખોટી માહિતી ફેલાવી હતી, એ બધાએ પોતાની પોસ્ટ્સ અને સમાચાર ડિલીટ કરી દીધા.
પરિવારના જણાવ્યા અનુસાર ધર્મેન્દ્ર હાલ હોસ્પિટલમાં દાખલ છે, પરંતુ તેમની સ્થિતિ સ્થિર છે અને સુધારો થઈ રહ્યો છે.હવે પ્રશ્ન ફક્ત એ નથી કે ધર્મેન્દ્ર જીવંત છે કે નહીં, પણ એ પણ સમજવાનું છે કે આવી ફેક ન્યૂઝ આવે કેવી રીતે? અને જવાબદારી કોણની છે?શરૂઆતના મોટાભાગના પોસ્ટ્સ સોશિયલ મીડિયાથી આવ્યા હતા — કેટલાક X (Twitter) એકાઉન્ટ્સે કોઈ સત્તાવાર પુષ્ટિ કર્યા વિના ધર્મેન્દ્રના અવસાનની પોસ્ટ નાખી દીધી. આ પોસ્ટ ઝડપથી વાયરલ થઈ ગઈ અને ઘણા ન્યૂઝ પોર્ટલ્સે પણ એ જ સમાચાર પુષ્ટિ કર્યા વિના ચલાવી દીધા.અર્થાત્ અફવાની શરૂઆત સોશિયલ મીડિયા પરથી થઈ પરંતુ તેને ફેલાવવાનું કામ મેઇનસ્ટ્રીમ મીડિયાએ કર્યું.
આ બાબત ફક્ત મીડિયાની બેદરકારી દર્શાવતી નથી, પરંતુ સેલિબ્રિટી મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમ — એટલે કે PR ટીમોની સતર્કતા પર પણ સવાલ ઊભો કરે છે.જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ ધર્મેન્દ્ર જેવી મોટી હસ્તી હોય ત્યારે તેમની દરેક હલચલ, તબિયત અથવા અફવા જાહેર રસનો ભાગ બની જાય છે. તેથી તેમની PR ટીમની જવાબદારી પણ બે ગણીએ વધી જાય છે કે તેઓ અફવા ફેલાય તે પહેલાં કે ફેલાતાં જ તાત્કાલિક સત્તાવાર પ્રતિસાદ આપે.આજના સોશિયલ મીડિયા યુગમાં સમાચાર મિનિટોમાં વાયરલ થઈ જાય છે.
જો PR અથવા પરિવાર તરફથી સમયસર કોઈ સત્તાવાર અપડેટ ન આવે તો અફવાઓ માટે જગ્યા આપમેળે બની જાય છે.આથી મીડિયા, PR અને જનતા — ત્રણેયની ભૂમિકા મહત્વપૂર્ણ છે:મીડિયાએ કોઈ પણ સમાચાર પુષ્ટિ કર્યા વિના ન ચલાવવો જોઈએ.PR ટીમએ તરત અને સ્પષ્ટ નિવેદન આપવું જોઈએ.જનતાએ કોઈ પોસ્ટ ચકાસ્યા વગર ફોરવર્ડ ન કરવી જોઈએ, જો સુધી તે સત્તાવાર વેબસાઇટ કે સત્તાવાર પેજ પરથી ન આવી હોય.
આ ત્રણમાંથી કોઈ એક પણ ખોટ કરે તો ફેક ન્યૂઝનો વાયરસ ફેલાવું નક્કી છે.ફક્ત મીડિયાને દોષ આપવો સરળ છે, પરંતુ હકીકત એ છે કે અફવાઓ અટકાવવા માટે જવાબદાર PR અને જાગૃત જનતા એટલી જ જરૂરી છે.આવી ખોટી ખબરો ફક્ત એક વ્યક્તિની પ્રતિષ્ઠાને નહીં, પરંતુ આખા મીડિયા અને સેલિબ્રિટી મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમની વિશ્વસનીયતાને પણ નુકસાન પહોંચાડે છે.ધર્મેન્દ્ર જીવંત છે અને ધીમે ધીમે સાજા થઈ રહ્યા છે.પરંતુ આ ઘટનાએ સાબિત કરી દીધું છે કે આપણી સોશિયલ મીડિયાની “બ્રેકિંગ ન્યૂઝ” સંસ્કૃતિ ક્યારેક સત્ય કરતાં વધુ ઝડપથી દોડે છે.હવે સમય છે — રોકાઈને વિચારવાનો અને એ સમજવાનો કે વાયરલ થવા કરતાં સચ્ચું થવું કેટલું વધુ જરૂરી છે.તમારું શું કહેવું છે આ વિષય પર? તમારી રાય કોમેન્ટમાં જરૂર જણાવો.
