કોઈ રોલ નાનો કે મોટો નથી હોતો, અને એક્ટર માટે સારી એક્ટિંગ કરતાં મોટો કોઈ ધર્મ નથી હોતો. આ ડાયલોગ શાહરુખ ખાનની ફિલ્મ જેવી વાત લાગે છે, પણ આ વાત સૌથી વધારે ફિટ બેસે છે એ વ્યક્તિ પર, જેમની હું આજે વાત કરવા જઈ રહી છું. આ એક્ટર એવા છે જેમણે તેમના કારકિર્દીમાં નાના થી લઈને મોટા દરેક પ્રકારના રોલ કર્યા છે. ફિલ્મોમાં તેમણે ક્યારેક માત્ર એક સીનનો રોલ પણ કર્યો છે. તેમણે એવી હોરર ફિલ્મોમાં પણ કામ કર્યું છે જેને એ સમય દરમિયાન “બી ગ્રેડ” ફિલ્મો કહેવામાં આવતી હતી. પરંતુ તેમણે ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીના સુપરસ્ટાર શાહરુખ ખાન સાથે પણ કામ કર્યું છે
અને સૌથી મોટા ફિલ્મમેકર સુરજ બરજાત્યા સાથે પણ કામ કર્યું છે.પછલા 45 વર્ષ તેમણે ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં વિતાવ્યા છે અને આ સમય દરમિયાન તેમણે અમને આપી છે માત્ર અને માત્ર એન્ટરટેઇનમેન્ટ. એવું પણ સાચું છે કે તેમણે એક એવો સિરિયલ કર્યો હતો જેમાં તેમણે 45 અલગ-અલગ પાત્રો ભજવ્યા હતા. ક્યારેક તેઓ ફિલ્મોમાં એક્ટર કે એક્ટ્રેસના મામા કે કાકા બનીને દેખાયા, ક્યારેક પોલીસ ઓફિસર, ક્યારેક ડૉક્ટર, ક્યારેક વકીલ અને ક્યારેક કરપ્ટ કમિશનર બનીને પણ દેખાયા. તેમણે કેમેરા સામે એટલી નેચરલ રીતે એક્ટિંગ કરી છે કે તેમને “નેચરલ કોમેડિયન એક્ટર” તરીકે ઓળખ મળી છે.હાલમાં જ આપણે તેમને ગુમાવ્યા છે, અને કહી શકાય કે ઈન્ડસ્ટ્રીને ખૂબ મોટો નુકસાન થયું છે.
આ એક્ટર છે — સતીશ શાહ. આજે “કબ, ક્યોં અને કેવી રીતે”માં હું તમને સતીશ શાહજી વિશે એવી ઘણી વાતો કહિશ જે તમે કદાચ ક્યારેય સાંભળી નહીં હોય.સતીશ શાહનો જન્મ ગુજરાતના કચ્છ વિસ્તારમાં આવેલા એક મધ્યમ વર્ગીય પરિવારમાં થયો હતો. તેમનું પરિવાર મુંબઈમાં વસેલું હતું. સતીશ શાહે મુંબઈના સેન્ટ ઝેવિયર્સ કોલેજમાંથી આર્ટ્સમાં અભ્યાસ કર્યો હતો. બાળપણથી જ તેમનો ઈન્ટરેસ્ટ સ્પોર્ટ્સમાં હતો, પરંતુ ફિલ્મી બેકગ્રાઉન્ડ ન હોવાને કારણે તેમણે અભિનય ક્ષેત્રે પ્રવેશ મેળવવો સરળ ન હતો.જ્યારે તેઓ કોલેજમાં હતા ત્યારે તેમને એક વાત ખૂબ સતાવતી હતી — કોલેજ પૂરું થયા પછી પિતાજી પૂછશે, “હવે શું કરવાનું છે? કમાણી શું કરશે?”
આ પ્રશ્નથી બચવા માટે સતીશ શાહે કોલેજ પૂરી થયા પછી સીધા FTII (Film and Television Institute of India) માં એડમિશન લીધું અને ત્યાંથી એક્ટિંગનો અભ્યાસ શરૂ કર્યો.બાળપણથી જ તેમને લોકોના બોલવાની અને શરીરભાષાની નકલ કરવાની ટેવ હતી. એક વખત સ્કૂલમાં ટીચરે નાટકમાં તેમનું નામ લખી દીધું, કારણ કે ભાગ લેનારા બાળકો ઓછા હતા. તે વખતે સતીશ શાહે એટલું સુંદર પરફોર્મન્સ આપ્યું કે બધાએ તેમની પ્રશંસા કરી અને એ દિવસથી તેમણે એક્ટિંગમાં રસ લેવાનું શરૂ કર્યું.કોલેજમાં તેમના સિનિયર હતા ફારૂક શેખ,
જેમની સાથે તેમણે અનેક નાટકો કર્યા. બાદમાં ફારૂક શેખ ફિલ્મોમાં આવ્યા ત્યારે તેમણે સતીશ શાહને તેમની ફિલ્મોમાં નાના રોલ આપતા. એ જ સમય હતો જ્યારે સતીશ શાહે ‘ઉમરાવ જાન’ જેવી ફિલ્મમાં પણ નાનું પાત્ર ભજવ્યું.સ્ટ્રગલિંગ દિવસોમાં સતીશ શાહ ફેમસ સ્ટુડિયો બહાર કલાકો સુધી બેઠા રહેતા. ઘણા પ્રોડ્યુસર્સ તેમને જોઈને પૂછતા — “તમે ડિરેક્ટર બનવા આવ્યા છો કે એડિટર?” કારણ કે તેમના લુક ફિલ્મી હીરો જેવા નહોતા. હીરો માટે એક ખાસ લુક જોઈએ, વિલન માટે એક અલગ ફિઝિક જોઈએ — પરંતુ સતીશ શાહ કોઈ પણ માપદંડમાં ફિટ નહોતા પડતા. શરૂઆતમાં કન્ફ્યુઝન હતું કે તેઓ ઇન્ડસ્ટ્રીમાં કેવી રીતે પોતાનું સ્થાન બનાવશે, પરંતુ પોતાની પ્રતિભા અને મહેનતથી તેમણે સાબિત કર્યું કે “રોલ નાનો કે મોટો નહીં — એક્ટિંગ જ મોટું હોય છે.”
