અમદાવાદના આ મહિલાના ઘરે જઈએ તો લાગે કે ઘરની અંદર બગીચો છે, કેવી રીતે કરે છે ખેતી?

અમદાવાદમાં સરખેજ-ગાંધીનગર હાઈવે પર ફલૅટમાં રહેતાં અદિતિબહેન માલીએ ઘરમાં જ વ્યવસાય શરૂ કર્યો છે અને ઘેર બેઠાં જ રૂપિયા કમાય છે.તેમના ઘરે જઈએ તો એમ લાગે કે ઘરની અંદર કોઈ બગીચો છે કે નાનકડું વન ફ્લૅટમાં ઊભું કર્યું છે.વિવિધ ખાનાંમાં તેમણે મૂળા, મેથી, ગાજર વગેરેના ખૂબ જ નાના એટલે કે માઇક્રો છોડ ઉગાડયા છે.

આ એવા છોડ છે જેમાંથી મૂળા કે ગાજર ઊગવાના નથી, બલકે એ છોડ જ ખોરાકમાં લેવાય છે, જેને કહે છે માઇક્રોગ્રીન્સ.માઇક્રોગ્રીન્સ પોષકતત્ત્વોથી ભરપૂર હોય છે અને વિવિધ પ્રકારના પર્યાવરણમાં તેને ઉગાડી શકાય છે. અદિતિ માલી પોતે મેથી, મૂળા, પાલક, મગ સહિત 15 જેટલા પ્રક્રારના માઇક્રોગ્રીન્સ ઉગાડે છે.

અદિતિબહેન સમજાવે છે કે, “માઇક્રોગ્રીન્સ વિશે ઘણા લોકોને પૂરતી માહિતી નથી. તેમને એમ લાગે છે કે શું એ કોથમીર કે ભાજી છે? પણ એવું નથી. માઇક્રોગ્રીન્સ એટલે બીજપત્ર. અંકુરિત થયેલા બીજનાં પહેલા બે પાન. જે કોઈ કઠોળ કે વનસ્પતિના બીજને રોપીને તેનાં બે પાંદડાં ઊગે તે બીજપત્ર એ માઇક્રોગ્રીન્સ છે.”

અદિતિ માલી મૂળે પ્રોફેસર છે. તેઓ અર્બન ઍગ્રીકલ્ચર એટલે કે શહેરમાં ખેતીવાડી કઈ રીતે થઈ શકે તે વિષય અમદાવાદની કેટલીક કૉલેજમાં ભણાવે છે. માઇક્રોગ્રીન્સ પણ નગર આયોજન અંતર્ગત ભણાવવામાં આવતો એક વિષય છે.

માઈક્રોગ્રીન્સ એટલે નાના છોડની કૂંપળો, જે બીજ અંકુર્યા પછી સામાન્ય રીતે ૭ થી ૨૧ દિવસમાં કાપવામાં આવે છે.સામાન્ય ભાષામાં કહીએ તો, આ શાકભાજી, હર્બ્સ (જેમ કે ધાણા, મેથી, તુલસી, સૂરજમુખી, મૂલાની પાંખડી) વગેરેના પ્રથમ નાના પાન હોય છે, જેને પોષક તત્વો ભરપૂર હોય છે.ખાસિયતોસ્વાદમાં તાજા અને થોડા તીખા / મીઠાં / ખટ્ટાં હોઈ શકે.સામાન્ય શાકભાજી કરતા ૪ થી ૪૦ ગણી વધારે વિટામિન્સ, મિનરલ્સ અને એન્ટીઓક્સીડન્ટ્સ હોય છે.સલાડ, સૂપ, સેન્ડવીચ, પિઝા, ડેકોરેશન અને હેલ્ધી ફૂડમાં તેનો ઘણો ઉપયોગ થાય છે.

બીજ પસંદ કરો :ઘઉં, મેથી, મગ, ચણા, ત્રીફલા, રાઈ, મસૂર, સુર્યફૂલ, બ્રોકોલી, મૂલાની દાળ વગેરે.Organic/chemical-free બીજ પસંદ કરશો. પાત્ર તૈયાર કરો ટ્રે, થાળી, પ્લાસ્ટિક બોક્સ કે માટલાંનો ઉપયોગ કરી શકાય.નીચે નાના છિદ્રો હોવા જોઈએ જેથી પાણી ભરાઈ ન રહે.

માટી / ગ્રોઇંગ મીડીયાબગીચાની સારા ગુણવત્તાવાળી માટી, નાળિયેરની ભૂક્કી (cocopeat), કે માટી + ખાતર મિશ્રણ.માટી નરમ અને ભેજાળ હોવી જોઈએ. માટી ઉપર બીજ સરખા ફેલાવી દો.ઉપર હળવી માટી કે કોકોપીટની પાતળી લેવલ નાખો.હળવાશથી પાણી છાંટો (spray કરો).

અંકુરણ માટે ટ્રે ને 2-3 દિવસ અંધકારમાં રાખો.દિવસમાં બે વાર spray કરીને ભેજ જાળવો.6. પ્રકાશમાં રાખોઅંકુર આવે પછી ટ્રેને સૂર્યપ્રકાશ કે બાલ્કનીમાં રાખો.પાણી spray કરતા રહો, પણ પાણી ભરાઈ ન રહે.

કાપણી (Harvesting)7-12 દિવસમાં પાંદડા 2-3 ઈંચ ઊંચા થાય એટલે કાપી લો.કાતરીથી માટીના થોડા ઉપરથી કાપો.8. ઉપયોગસલાડ, સેન્ડવિચ, સૂપ, ગાર્નિશ, અથવા સીધું ખાઈ શકાય.તેમાં Vitamin A, C, K, Iron, Calcium અને Antioxidants ભરપૂર હોય છે.